Anestesilegen i Mazar-e Sharif

Livet under Taliban

Den afghanske legen var midt i medisinstudiane sine ved Balkh University i Mazar då Mujahideen fell og Taliban overtok makta i Kabul. Lenge var tilhøva i nordområda relativt stabile, men i 1998 kom Taliban til makta også i Seddiqi sine heimtrakter.

Han fortel at alle offentlege kontor, skular og universitet vart stengde av Taliban då kampane med dei lokale krigsherrane pågjekk, det var mykje uro i byen og levekåra var tøffe. Då Taliban fekk kontrollen, opna samfunnet gradvis opp att. Sjølv var han ute av universitetet i nokre få månader.

– Vi vart pålagde strenge restriksjonar og rammer for korleis vi skulle leve. Mange frå landsbygda valde å flykte til nabolanda. For meg og min familie, som budde midt i byen, var det umogeleg å flykte, derfor aksepterte vi presset og blei verande.

– Kjentest det farleg, eller var det greit å leve under Taliban-styret så lenge de følgde reglane?

– Vi kjente oss aldri trygge under Taliban, understrekar han. Vi levde under eit konstant press, og straffene var harde dersom folk braut reglane. Vi menn måtte gro skjegg, og berre ei viss lengde på håret var tillete. Kvinnene fekk ikkje lenger gå på skule eller studere, og det vart forbode å ferdast utandørs åleine. Dei måtte gå i følgje med ektemannen og dekkje seg til med burka. Dersom ei kvinne til dømes tok drosje, kunne både ho og drosjesjåføren verte fengsla. Brot på reglar kunne ende med fengsling og valdelege sanksjonar. Også universitet og sjukehus vart styrte av Taliban, av mullaher som ikkje hadde spesielt greie på styring av helsestell eller medisinsk praksis.

– Korleis endra tilhøva seg då USA og dei allierte invaderte landet og fjerna Taliban frå makta?

– Situasjonen endra seg raskt til det betre. Framleis var det mange utfordringar i kvardagen, men presset letta og vi følte oss tryggare.

– Korleis er kvinnene sin situasjon, undrar eg?

– Mykje har endra seg. No kan kvinner bevege seg fritt. Dei får gå på skule, studere og jobbe. Mange har framleis på seg burka, særleg utanfor byane, men valfridomen er større.

– Kva tenkjer du om den politiske situasjonen i Afghanistan i dag?

– Det er framleis vanskeleg. Det seiast at vi har eit slags demokrati, men dei sentrale styresmaktene er svake og er avhengig av støtten frå ISAF-styrkane.

– Kva trur du vil skje når dei væpna styrkane forlet Afghanistan?

– Eg trur dei noverande styresmaktene også framover er for svake til å halde på makta utan dei allierte styrkane bak seg. Det kan gå to vegar: Den eine at Taliban kjem til makta, Den andre er at lokale krigsherrar kjem på banen igjen. Det vil på ny oppstå kampar mellom ulike krigsherrar og Taliban, og situasjonen vert kanskje slik den var før Taliban, med indre strid og borgarkrig. Styresmaktene er ikkje sterke nok til å få kontrollen over alle dei lokale styrkane og vil ikkje klare å avvæpne dei. Den relativt stabile situasjonen vi har i dag er takk vere ISAF-styrkane. Derfor er eg bekymra for framtida, seier han.

Han utstrålar stoisk ro og tryggleik, denne legen frå Afghanistan. Slik vert han også skildra av norske kollegaer som har jobba saman med han. Han er enkel å vere saman med, tålmodig og takknemleg og kan gjerne sitte nokre timar på ei ferjekai i Volda og vente på å bli henta. Han har jobba jamt og trutt med anestesi dei siste åra, fått ting i fingrane og etter kvart opparbeidd seg gode kunnskapar og evner i faget. Kanskje er det slike eigenskapar som skal til for å klare å leve i eit land som har vore herja av krig i nærare 40 år i strekk. Med sine 34 år har Hamidullah Seddiqi enno til gode å leve i fred.